در دنیای بیزینس و تجارت چند بار این جمله را شنیده اید که برای موفقیت در کسب و کار یا باید اولین باشید، یا بهترین. چقدر از مزیت رقابتی یا Competitive Advantage در دنیای کسب و کار اطلاع دارید؟ آیا کسب و کار و سازمان شما در مقایسه با رقبا دارای مزیت های رقابتی است؟ تا بحال به این فکر کرده اید که چرا شرکت هایی مانند گوگل و اپل در دنیای موبایل های هوشمند موفقیت های زیادی کسب کرده اند؟ دلیل آن به این خاطر است که سیستم عامل اندروید Android و آی او اس ios این شرکت ها را هر شرکتی نمی تواند طراحی و ارائه کند. در دنیای کسب و کار به این موضوع مزیت رقابتی گفته می شود.
اگر دوست دارید بدانید مزیت رقابتی چیست؟ و چطور می توان در کسب و کار خود مزیت رقابتی به وجود آورد؟ تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
مزیت رقابتی در کسب و کار چیست؟
در اصل مزیت رقابتی را می توان اینگونه تعریف کرد که شرکت یا سازمان شما ویژگی ها یا خدماتی را ارائه می کند که کاملاً متمایز از رقبای خودتان است. در اصل در مزیت رقابتی، مشتری شما خریدار محصولی است که در جای دیگری پیدا نمی کند و این خود بخود برتری شما را در بازار افزایش خواهد داد. اگر بخواهیم طور دیگری این موضوع را تعریف کنیم، باید گفت که مزیت رقابتی یک ارزش آفرینی در کسب و کار است که یک کمپانی یا صاحب کسب و کار به مشتری های خود عرضه می کند و در آن مقطع این ارزش توسط رقبا به هیچ وجه عرضه نمی شود.
اهمیت مزیت رقابتی در دنیای کسب و کار
حال شاید برای شما این سوال پیش بیاید که مزیت رقابتی چه اهمیتی برای کسب و کار من دارد؟ در جواب باید گفت که از لحاظ روانشناسی و شخصیتی، تمامی انسان ها دوست دارند که خاص باشند و منحصر به فرد شناخته شوند و همچنین از محصولات و خدماتی استفاده کنند که هر کسی آنها را استفاده نمی کند. شما خودتان وقتی محصول و یا خدماتی را استفاده می کنید که دیگران آن را ندارند، چه احساسی به شما دست می دهد؟
حال بیایید این موضوع را در بعد جهانی بررسی کنیم. امروزه کمتر کسی را می توانیم پیدا کنیم که در دنیای کسب و کار، آقای ایلان ماسک Elon Musk و شرکت خودروسازی Tesla را نشناسد؟ آیا دوست دارید صاحب یک خودرو تسلا شوید؟ چرا؟ شاید به این خاطر باشد که یک ماشین برقی است و آلودگی خیلی کمی دارد، ثانیاً خودران بوده و هر خودرویی این قابلیت را ندارد و ثالثا در بازار کمتر کسی را می توانید پیدا کنید که سوار این خودرو باشد. امروزه شرکت تسلا ارزشمند ترین شرکت خودروسازی در دنیاست و شاید یکی از دلایل این ارزشمندی همین مزیت رقابتی باشد که این شرکت دارد. بطور مثال خودران بودن و کار کردن با برق در زمانی که تمامی سازندگان خودرو تمرکز خود را بر روی خودروهایی با سوخت های فسیلی گذاشته بودند.
بنابراین در حالت کلی چنین می توان گفت که مزیت رقابتی باعث رشد و بزرگ شدن کسب و کار شما در بین رقبا خواهد شد.
انواع مزیت رقابتی کدامند؟
امروزه مزیت رقابتی را به دسته بندی های مختلفی تقسیم بندی می کنند که ما در ادامه به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد تا بهتر با این موضوع آشنایی پیدا کنید.
1. مزیت رقابتی پایدار
این نوع مزیت رقابتی در دنیای کسب و کار سخت ترین کاری خواهد بود که یک کسب و کار در دنیای پر رقابت امروزی به آن دست می یابد. در این مزیت رقابتی، شما دارای محصول یا خدماتی هستید که هیچ یک از رقبای شما ندارند و به این راحتی نمی توانند با شما به رقابت بپردازند. شاید مهم ترین مثال در این حوزه را می توان شرکت اپل دانست که در زمینه موبایل دارای سیستم عامل تخصصی است که هیچ یک از شرکت های تولید کننده موبایل آن را ندارند و همین ویژگی باعث شده تا میزان فروش موبایل در این شرکت هم رده با چند شرکت رده بالای فروشنده موبایل با سیستم عامل اندروید باشد.
2. مزیت رقابتی موقت
این مورد در نقطه مقابل مزیت رقابتی پایدار قرار می گیرد و به این معنا است که شما خدماتی را ارائه می دهید که رقبای شما در حال حاضر آن را ارائه نمی دهند. ولی می توانند به زودی همان را ارائه نمایند. بطور مثال شرکت اسنپ برای ثبت نام رانندگان شاید به عنوان هدیه یک میلیون تومان برای هر راننده جدید در نظر بگیرد. این در مقایسه با دیگر شرکت های ارائه دهنده تاکسی اینترنتی یک مزیت رقابتی موقت به حساب می آید و زمانی که آنها هم این گزینه را برای ثبت نام راننده ها در نظر بگیرند، دیگر این مورد یک مزیت رقابتی نخواهد بود.
تخفیفاتی که شرکت های فروشنده کالا در مدت زمان های خاصی در نظر می گیرند که آنها را از رقبا متمایز می کند، می تواند یک مزیت رقابتی موقت به حساب آید.
3.مزیت رقابتی ساده و مرکب
همانطور که از نامش پیداست، در مزیت رقابتی ساده، کسب و کار یا شرکت دارای یک خدمت یا فاکتوری است که همان به تنهایی باعث ایجاد مزیت رقابتی می شود. اما گاهی ترکیبی از فاکتورها و قابلیت ها در یک محصول گنجانده می شود که مجموع آنها باعث ایجاد مزیت رقابتی در شرکت می شود که شرکت را رو به جلو می برد. در این زمینه شاید ساعت های اپل گزینه مناسبی باشند. این ساعت ها دارای سیستم عامل مجزا، سنسورهای تشخیص اکسیژن، خدمات شرکت نایکی و سایر ویژگی هایی است که آن را به پرفروش ترین ساعت هوشمند دنیا تبدیل کرده است. مزیت های رقابتی این ساعت ها چون مرکب بوده، شرکت های دیگر تنها با کپی سازی ظاهری و اضافه کردن چند سنسور نمی توانند به راحتی با آن رقابت نمایند.
4.مزیت های رقابتی مشهود و نامشهود
در مزیت رقابتی مشهود عوامل مزیت یک شرکت بصورت مشهود و آشکارا بوده و شما به راحتی می توانید آن را شناسایی کنید. بطور مثال قابلیت های شبکه اجتماعی فیس بوک شرکت هایی که در بالا آنها را شرح دادیم، مزیت های رقابتی مشهود به حساب می آیند. در طرف دیگر ماجرا گاها برخی از شرکت ها دارای مزیت های رقابتی هستند که به راحتی نمی توان آنها را شناسایی کرد و برتری های آنها بخاطر عوامل نامشهودی هستند که در تار و پود فرهنگ و ارزش های آن شرکت نهفته هستند.
پیدا کردن و تقلید از مزیت های رقابتی مشهود، بسیار سخت تر بوده و برای انجام چنین کاری شاید گاهی مجبور باشید کل فرهنگ سازمانی و ارزش های یک شرکت را مطالعه و درک کنید تا به آن دست یابید و در نقطه مقابل برای الگوبرداری از آن باید همین تغییرات را در کسب و کار خود ایجاد نمایید.
مزیت های رقابتی فقط در مواردی که در بالا به آنها اشاره کردیم، خلاصه نمی شوند و توضیح همه آنها از حوصله این بحث خارج است. اما بد نیست بدانید که از انواع دیگر مزیت های رقابتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مزیت های رقابتی نسبی و مطلق
- مزیت های رقابتی متجانس و نامتجانس
تفاوت مزیت های رقابتی با ویژگی های محصول
یکی از موارد بسیار مهمی که در مراحل بازاریابی در یک کسب و کار باید به آن توجه داشت، بررسی مزیت ها و ویژگی های یک محصول و درک تفاوت های این دو مورد است. در این زمینه باید بدانید که ویژگی های یک محصول صرفاً مزیت های رقابتی به شمار نمی آیند. ویژگی های یک محصول را می توان شناسنامه آن محصول نامید که بوسیله آن می توان فهمید یک محصول دارای چه قابلیت هایی است.
بطور مثال وقتی در مورد هدفون های اپل مدل AirPods Pro 2nd Generation صحبت می کنیم، ویژگی های این محصول می توانند شامل مواردی مانند عمر باتری هدفون ها و محفظه آنها، نوع اتصال، نسخه بلوتوث، قابلیت های استفاده و غیره صحبت نماییم. اما مزیت رقابتی قابلیت ها و ویژگی هایی است که آن را از سایر رقبا متمایز می نماید. مانند کیفیت عالی صدا، توانایی کاهش نویز، کیفیت مواد استفاده شده در آن، عمر مفید و غیره.
موفق ترین شرکت های دنیا در حوزه مزیت های رقابتی
در زمینه مزیت های رقابتی شرکت های موفق زیادی در دنیا وجود دارند که برخی از آنها را در بالا با مثال عنوان کردیم. در این بخش می خواهیم برخی از آنها را بطور مختصر توضیح دهیم.
1. شرکت پی پال Pay Pal
این شرکت بین المللی یک سیستم نقل و انتقال مالی به حساب می آید که در سال 1998 در زمانی که همه نقل و انتقال های مالی بصورت سنتی و از طریق بانک ها صورت می گرفتند، تاسیس شد و با افتتاح حساب سریع و استفاده راحت برای خرید از فروشگاه های اینترنتی دارای چنان مزایای رقابتی بود که فروشگاه بزرگ اینترنتی ای بی EBAY آن را به قیمت یک و نیم میلیارد دلار از موسسین آن خریداری کرد و امروزه هم یکی از شرکت های موفق نقل و انتقال پول به حساب می آید.
2. شرکت اپل Apple
شما نمی توانید جایی را پیدا کنید که حرف از مزیت های رقابتی باشد و اسمی از اپل در آنجا نیاید. در اصل تمرکز همیشگی اپل بر نوآوری همیشه آن را به یک کمپانی پیشرو در زمینه داشتن مزیت های رقابتی در دنیا تبدیل کرده است. بطور مثال اپل در سال 2020 با ارائه تراشه های M1 و نسل های بعد از آن چنان مزیت رقابتی را در دنیای کامپیوترهای شخصی بوجود آورد که شرکت های بزرگی مانند اینتل هم مجبور به تغییر مسیر خود در در طراحی تراشه های کامپیوتر ها شدند.
3. شرکت اینتل Intel
این شرکت یکی از پیشروترین تولید کننده های پردازنده های رایانه به حساب می آید که با ویژگی هایی که محصولات این شرکت دارد، کمپانی های بزرگی مانند مایکروسافت، دل و اچ پی و خیلی از شرکت های دیگر در محصولات خود از تراشه های این شرکت استفاده می کنند.
4.اینستاگرام
هر چند این اپلیکیشن محبوب به تازگی در کشور ما فیلتر شد، اما یکی از محبوب ترین شبکه های اجتماعی هست که میلیون ها کسب و کار را در کشور ما درگیر خود کرده است. با وجود اینکه شبکه های اجتماعی زیادی قبل از اینستاگرام وجود داشتند، مزیت های رقابتی این اپلیکیشن باعث فراگیر شدن آن در کل دنیا و محبوبیت بسیار بالای آن در مدت زمان بسیار کم شد.
شرکت های زیادی در سراسر دنیا وجود دارند که با داشتن مزیت های رقابتی به موفقیت ها و دستاوردهای قابل توجهی دست پیدا کرده اند. نام بردن از همه آنها در این مقاله ممکن نیست و ما به برخی از آنها اشاره کرده ایم.
5. شرکت وال مارت Walmart
بزرگ ترین شرکت خرده فروشی در دنیا که توسط یک کارآفرین موفق بنام سم والتون پایه گذاری شد و امروزه یکی از با ارزش ترین شرکت های جهان به حساب می آید. مزیت رقابتی اصلی این شرکت در این بود که توانست محصولات را با قیمت های بسیار پایین تر از رقبا به دست مشتری ها برساند و با این کار بخش بزرگی از بازار خرده فروشی در آمریکا را تصاحب کرد و امروزه هم یکی از موفق ترین های این حوزه به حساب می آید.
6.شرکت پیکسار Pixar
اگر نام پیکسار برای شما ناآشنا به نظر می آید، احتمالاً با شنیدن نام انیمیشن، داستان اسباب بازی آن را بشناسید. شرکت پیکسار یک استودیو انیمیشن سازی در آمریکاست که دارای مزیت های رقابتی نامشهودی بوده و به همین دلیل کمتر رقیبی را پیدا می کنید که بتواند مانند آنها انیمیشن های جذاب و با معنی بسازد. از مشهورترین تولیدات این استودیو می توان به داستان اسباب بازی، در جستجوی نمو، شگفت انگیزان، شرکت هیولاها و غیره اشاره کرد.
کلام پایانی
این روزها داشتن مزیت رقابتی برای کسب و کارها یک ضرورت به شمار می آید. به همین خاطر هم شرکت های بزرگ به هر طریقی سعی در جذب افراد نخبه و دارای خلاقیت در دنیا دارند. در اصل مزیت های رقابتی از ذهن افراد خلاق نشات می گیرد که می توانند خدمات و محصولاتی را ارائه دهند که رقبا این توانایی را ندارند.
اگر در کسب و کار خود به دنبال ایجاد ویژگی رقابتی هستید، بدانید که ایجاد آن سخت و ارزش آن بسیار بالا خواهد بود. بنابراین با استخدام افراد نخبه و رهبری قوی و تمرکز بر خلاقیت و نوآوری این فرهنگ را در سازمان خود نهادینه کنید.
امیدواریم مطالبی که در این بخش عنوان کردیم، برای شما مفید باشند. لطفاً نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.
نظر خود را بنویسید:
